Uzay araştırmalarımız hız kesmeden devam ederken “uzay enkazı” veya “uzay çöpü” olarak bilinen problem de gittikçe büyüyor. Bir işlevi olmadan yörüngede bulunan, genellikle uydu veya uzay aracı parçalarından oluşan nesnelere bu isim veriliyor. Tahmin edebileceğiniz gibi bu atıklar, araştırmaların önüne geçme, uydulara veya uçuşlara zarar verme gibi birçok riski beraberinde getiriyor.
Uzay enkazı problemi için endişeler sürerken bugün ABD’den bu konuda tarihi bir hamle geldi. ABD Federal İletişim Kurulu (FCC), ilk kez bir firmaya uzay çöpü nedeniyle ceza verdi.
Dish Network isimli firma, uydusunu güvenli bir noktaya taşımadığı gerekçesiyle 150 bin dolar ceza ödeyecek.
FCC, Dish Network isimli firmanın EchoStar-7 uydusunu yörüngeden çıkarmadığını ve daha güvenli bir noktaya kaydırmadığını söyleyerek 150 bin dolar ceza kestiğini duyurdu. Şirket de yaptığı açıklamada hatasını kabul etti.
Ceza, uzay çöpü konusunda verilen ilk ceza olarak kayıtlara geçti. FCC yöneticisi Loyaan A. Egal, yaptığı açıklamada cezayı “çığır açıcı” olarak nitelendirirken uzay enkazı kuralları konusunda sıkı bir tutum sergilediklerini belirtti.
Dish’in, Mayıs 2022’de EchoStar-7’yi çalıştığı bölgenin 300 km yukarısına (Dünya yüzeyinden yaklaşık 35 bin km yukarısı) taşıması gerekiyordu. Ancak Şubat 2023’te uydunun manevrayı tamamlayacak yakıtının kalmadığı fark edildi. Böylece uydu, gitmesi gereken yere 122 km kala, tehlike teşkil eden bir yerde kapandı. Bu da FCC’nin uzay enkazı kurallarına aykırıydı.
En başta da söylediğimiz gibi uzay enkazı çok ciddi ve nasıl çözüleceği hâlen tartışılan bir konu. Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) göre yörüngede boyutu 10 cm’den büyük 36 bin 500 adet, 1 cm ve 10 cm arasında 1 milyon adet, 1 mm ve 1 cm arasında ise 130 milyon adet uzay enkazı bulunuyor. FCC’nin hamlesinin bir şeyleri değiştirip değiştirmeyeceğini, ileride şirketlere farklı cezalar gelip gelmeyeceğini bekleyip göreceğiz.
